He tūranga iti
Tū motuhake ai ngā mana ā-rohe o Aotearoa, engari kei raro rātou i te mana o te kāwanatanga ā-motu. Ka tuku whakaaetanga ngā kāwanatanga ā-rohe mō ngā kaupapa ki raro i te Ture Tiaki i ngā Hua o te Taiao (Resource Management Act). Ko te Kōmihana Kāwanatanga ā-Rohe (Local Government Commission) ka whakatau i ngā rohe o ngā mana ā-rohe.
Ngā mana whakahaere ā-rohe
E 76 ngā kaunihera tāone (ko te nuinga he noho tāone), kaunihera ā-rohe (taiwhenua anake, taiwhenua me te tāone rānei) hoki. Ko ngā take ka pā ki ia hapori ka whakahaeretia e ngā poari hapori e 147; me pōtitia te tangata e kake ai ia ki ēnei tūranga. Ka whāngaihia rātou ki te pūtea e ngā kaunihera ā-tāone, ā-rohe rānei. Me tuku rīpoata anō ngā poari nei ki ngā kaunihera. He nui ngā ratonga a ngā kaunihera, atu i te whakahaere i ngā whare pukapuka ki te whakawātea i ngā parahanga.
Ngā kaunihera ā-rohe
Tekau mā ono ngā kaunihera ā-rohe e whakahaere ana i ngā mahi taiao me ngā waka kawe tūmatanui. Kapi ai e ētahi kaunihera ētahi tāone, takiwā rānei. E whā ngā kaunihera ka noho hei kaunihera tahi, arā, he kaunihera mō te rohe, mō te tāone, mō te takiwā hoki.
Ngā pōti ā-rohe
Ia toru tau ka tū ngā kōwhiringa mō ngā kaunihera tāone, kaunihera takiwā, tae atu ki ngā poari hapori. He pōti anō mō ngā mea o ngā tāone me ngā takiwā.
Ngā tāke ā-rohe
Kei ngā kaunihera tāone, kaunihera takiwā, kaunihera ā-rohe te mana ki te whakatau tāke (tāke whenua, whare hoki) hei utu i ā rātou mahi.
