Mai rā anō te pānga o ngā iwi o Te Arawa ki te rohe o Hauraki. I tau te waka ki ētahi wāhi kei Moehau, ā, ingoatia ai ētahi wāhi, tae atu ki te maunga o Moehau, ko tōna ingoa whānui, ko Te Moengahau-o-Tamatekapua, e maumahara ana i te wāhi tanumia ai a Tamatekapua, te rangatira o te waka a Te Arawa.
Ngāti Huarere
Whakapapa mai ai te iwi o Ngāti Huarere i a Te Arawa. Ko Huarere, ka noho hei mokopuna mā Tamatekapua. Tērā te wā i whakatahahia te tuakiri o te iwi o Ngāti Huarere engari kīhai i ngaro. Ka mutu e ora tonu ana te iwi ki ngā rohe o Whangapoua me Hauraki.
Ngā kaihere i ngā iwi ki te whenua
Kei ngā kōrero tuku iho o Harataunga (Kennedy Bay) ngā whakamārama mō ngā pānga a ētahi atu iwi ki te rohe o Hauraki. Nā Ngāti Huarere tētahi whenua kei Harataunga i takoha ki a Ngāti Tamaterā mō tōna tū haumi i te taha i a Ngāti Huarere i roto i ngā riri ki a Ngāti Hei. Nō te rau tau 1800, ka takohahia e Pāora Te Putu, te rangatira o Ngāti Tamaterā, te whenua nei ki te iwi o Ngāti Porou o te Tai Rāwhiti. He āwhina nui tēnei mā Ngāti Porou i roto i ana tauhokohoko ki Tāmaki-makaurau.
Ngāti Hei
Whakaheke mai ai a Ngāti Hei i a Hei, te matua kēkē o Tamatekapua, te rangatira o te waka a Te Arawa. Waihoki, ka tuki rātou ki ngā iwi o Marutūahu. I reira rātou i te ūnga mai o Kāpene Hēmi Kuki ki Whitianga. Nāwai, ā, ka whakaekea rātou e ngā taua mau pū o Ngāpuhi. Ko Ngāti Huarere i mate, ko Ngāti Hei i ora, hāunga ngā paheketanga o te wā. E toitū tonu ana te iwi nei ki Te Whitianga-o-Kupe.
