He korero whakarapopoto
Ngā tohu rangatira
Ētahi manu whakaritea ai ki te rangatira, ko ngā huruhuru hei kākahu i te momo o te rangatira.
- Ko ngā rangatira anake ka mau i te kura huia. Ka nōhia te kura ki roto waka whakairo kīia ai he waka huia.
- He kai nō ngā rangatira te kiwi. Whatua mai ai te kahu kiwi i ōna huruhuru.
- Taea ai e te tūī te tāwhai ngā reo o ētahi atu manu, tae rawa ki te tangata. Akongia ai ētahi tūī ki te kōrero i te reo o te tangata, ka noho hei mōkai mā te rangatira.
- He whero ngā huruhuru o te taha whakararo o ngā parirau o te kākā. Ka rangaa he korowai mō te tāngata whakahirahira i ēnei huruhuru.
Te matapae
Ki te Māori, he tohu pai te kite i ētahi manu, he tohu kino te kite hoki i manu kē. I tua atu ko ētahi manu ka tohu he aha ka tūpono ā te wā kei te haere mai. Hei tauira atu:
- He tohu pai ka rongohia te tangi a te kāreke i tō taha matau. Ka tangi ana ki tō taha mauī, he aituā kei te haere.
- Ki te kuhu he tīwakawaka ki roto i te whare, he tohu tērā he tangata te utu.
- He manu kawe i te rongopai te kōmiromiro.
Te tohu i te huarere
Āta mātakina ai e te Māori ngā nekeneke a tēnā manu, a tēnā manu. Ka whakapono te Māori ka āhei te wānanga i ngā tohu huarere mā te aromātai i ngā whanonga o ētahi manu:
- Ka tangi ana te kārearea i te rangi paki, he ua āpōpō. Ki te tioro te manu rā i te rangi pōuri, he rā paki ka whai āpōpō.
- Ko te pīpīwharauroa te mātārere o te kōanga. Ka rongo ana te tangata i tana tangi, ko te wā ki te ono kai.
Ngā whakataukī mō ngā manu
He maha ngā kupu whakarite i te tangata ki ngā tūmomo manu:
- Te kāhu; mō te rangatira.
- Te korimako; nā te reka o tana waiata ka whakaritea ngā tāngata reo ātaahua ki a ia.
- He apu paru te pārera; whai anō ka whakaritea ngā tāngata kaihoro ki a ia.
Ngā ingoa
Ka tapaa e te Māori ētahi manu nā runga i te tatangi, te āhua o ngā huruhuru, ā rātou whanonga rānei:
- Ahu mai ai te ingoa o te kea i tana tangi, inā: ‘keee aaa’
- I tapaina te kuruwhengu nā te hoihoi whenuwhenu ka puta i a ia ka kai huripapa ia i raro i te wa