Kōrero: Kōhatu

I ngā rā namata he tohunga te Māori ki te whakamahi i te kōhatu pērā i te karā, te matā, te ōnewa, te pounamu me te matā tūhua ki te auaha whao, kahurangi, patu. I roto i ā rātou mahi hī ika whakamahia anō ai te kōhatu. He tino rawa ngā kōhatu me ngā taonga kōhutu puta noa i Aotearoa.

He kōrero nā Phil Moore and Bruce McFadgen
Te āhua nui: He toki pounamu

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ngā whao

Ka whakairohia ngā whao i te kōhatu, ā, he kōhatu anō ngā rau o ngā toki ka whiria ki te kakau rākau. Ko te karā me ētahi atu toka puia mō te whakairo i te rākau.

Ka wāwāhia ngā toka nunui hei hanga toki, ā, ka whakairotia ki te kuru. Mā te hōanga hei orooro i te rau. I whakamahia te hōanga ki te whakakoi i te kōhatu maha.

Ko ngā whao kiripaka hei tapahi, hei waruwaru, hei auaha i te matā tūhua, te whaiapu, te karā, te ōnewa. Ka whakamahia anō ngā kōhatu koi ki te wero kōhao mō ngā taonga pēnei i te matau.

Ngā kahurangi me ngā patu

Whāoa mai ai e te Māori āna takatakai me āna taonga mā i te serpentine. Ka whakamaua ngā aho ki ngā takatakai hei whakakai. Ka whakairotia ngā taonga rite ki te rei tohorā me ērā e rite ana ki te kōnae. I muri mai ka hangaia ngā hei tiki me ngā pōhoi i te pounamu.

Ka hangaia ngā patu i te ōnewa, te toka puia, te pounamu.

Te hī

Mahia ai te kōhatu hei maimoa mō te hopu ika. Ka whāoa he whakaawa ki te kōhatu kātahi ka whiria ki te aho hei māhē. Ko ngā toka nunui hei punga, ā, ko ngā kōhatu tāhoata hei pōito kupenga.

Te mahi māra

Hei tohu anō ngā kōhatu mō ngā paenga māra. Ko te onepū me te kirikiri ka keria me te one kia pupuri i te mahana, kia noho mahana tonu te one mō i ngā tipu pārū.

Ētahi atu whakamahinga

Ko te kōhatu hei patu muka i te whiri kākahu, whāriki, taura, kete, kupenga hoki.

He momo kōhatu anō mō te tunu hāngī me te kōhua wai. He mea āta kohi ēnei toka, i te mea ka pahū ētahi toka.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Phil Moore and Bruce McFadgen, 'Kōhatu', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/kohatu (accessed 29 March 2024)

He kōrero nā Phil Moore and Bruce McFadgen, i tāngia i te 12 o Hune 2006