Kōrero: Rangitāne

Ko te iwi o Rangitāne ngā uri whakaheke o Whātonga, te rangatira o te waka a Kurahaupō, i heke mai i Hawaiki. Kei ngā wāhi maha puta noa i te whenua ngā marae o Rangitāne. He tohu tēnei ki te hōrapa o te iwi i ngā wā tōmua o tā rātou taenga ki Aotearoa.

He kōrero nā Mason Durie and Meihana Durie
Te āhua nui: Te awa o Manawatū

He korero whakarapopoto

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ngā tīpuna

Whakapapa ai te iwi o Rangitāne i a Whātonga, te kaihautū o te waka a Kurahaupō. I pae te waka ki Te Māhia i te tai rāwhiti o Te Ika-a-Māui. I takea mai te ingoa o te iwi i a Rangitāne, te mokopuna a Whātonga. Ko tētahi o ōna ingoa ko Tānenui-a-rangi.

Ngā whenua

Ko Heretaunga te kāinga tuatahi o Rangitāne. Nāwai ā, ka heke whakatetonga ki ngā takiwā o Tāmakinui-a-Rua, o Te Wairarapa, o Te Whanganui-a-Tara, tae rawa atu ki Te Wairau i te tauihu o te waka a Māui. Ka hōrapa hoki a Rangitāne ki Manawatū me Horowhenua i te uru, ngā rohe nui o te iwi i ēnei rā.

Ngā piki, ngā heke

I te rau tau 1800 ka whakaekea ngā rohe o Rangitāne i te uru e ētahi iwi mai i te raki. Nō te taenga mai o te Pākehā ka riro te nuinga o ngā whenua i Manawatū me Tāmakinui-a-Rua. Ka huri a Rangitāne ki ngā mahi ahuwhenua i te rau tau 1900. Heoi, he nui te iwi i hoko i ō rātou pāmu ka neke ki ngā tāone.

Ngā rangatira

He tāngata kaha ngā kaiārahi o Rangitāne ki te arataki i te iwi i roto i ngā nekenekehanga o te ao hurihuri. Ka whakahaua te iwi kia mahi ngātahi me te Pākehā. I te rau tau 1900 ka rongohia te awe o ngā rangatira o Rangitāne i ngā take tōrangapū ā-rohe, ā-motu hoki.

Te ao hōu, ngā tikanga tuku iho

Nō te tau 1988 whakatūria ai Te Rūnanganui o Rangitāne, hei whakahuinga mō ngā komiti o te iwi kia kōrero i ngā take nui. E whitu ngā marae o te iwi, ā, nō ngā tau tata nei, kua hangā ētahi wharepuni hou. Tata ki te 4,700 ngā uri o Rangitāne i te tau 2013.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Mason Durie and Meihana Durie, 'Rangitāne', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/rangitane (accessed 19 April 2024)

He kōrero nā Mason Durie and Meihana Durie, i tāngia i te 8 o Pēpuere 2005, updated 3 o Māehe 2017