Kō atu i te e 200 ngā tipu ka nanao e te Māori hei rongoā. He rahi ngā whakamahinga i te harakeke, te kawakawa, te rātā, te koromiko.
Harakeke
- Ka kōrapu i te rau, te pakiaka rānei, ka whakamahana, ka pani ki te whēwhē.
- Ko te wāhi pakari o te rau hei pāpā-kiri.
- Ka herea mā te muka te pito o te tamaiti kātahi anō ka whānau mai.
- Ka whakamahana te tuarā mamae ki te ahi, kātahi ka whītiki ki te tātua harakeke.
- Ka tuitui ngā motunga ki te muka mā te patui.
- Ko ngā tāngata ka mate ō rātou puku i te kai i te tutu, ka purua ō rātou waha ki te harakeke kia kore ai e ngaua te arero – ka whakapāngia rānei te rau harakeke ki te korokoro hei whakaruaki.
- Ka inumia te wai harakeke hei patu i ngā noke i te puku, hei whakaruaki hoki.
Kawakawa
- Ka koromāhu te rau kawakawa hei kaukau mō te paipai (nā te Pākehā tēnei mate).
- Ko ngā rau me te kiri mō ngā motu, ngā taotūtanga, tae atu ki ngā mate o te puku.
- Ko te tākai kawakawa, ko te pia ngaungau mō te niho mamae.
- He pai ngā rau me te kiri mō ngā mamae o te puku; ka ngaungau i te pakiaka mō te tikotiko.
- Ka whakamahia te kawakawa ki te umuroa mō te rūmātiki me ētahi atu mate. Heoi, ka whakawerangia ngā kōhatu, ka ringihia ki te wai, ka utaina ngā rau kawakawa me ngā kete ki runga. Ka noho te tūroro ki runga. Ka taea anō ētahi atu rau rākau, pērā i te koromiko, te mānuka, te kāretu, te kāramuramu, te poroporo.
Rātā
- He mea kōpiro te kiri rātā ki te wai, ka whakamahi hei pani mō te kiri.
- Ka tākai te kiri rākau ki ngā harehare, ngā taotū me te puku kei te mate.
- He mea ī te kiri rākau ki te wai, ka inu mō te korere.
- Ka kohia te waihonga ki te tahā hei rongoā mō te korokoro.
Koromiko
- He mea kōmekemeke ngā rau hei tākai mō ngā keha, mō te mate paipai hoki.
- Ka utaina ngā peka mākū o te whau me te karamu ki runga i te ahi, ko te koromāhu hei rongoā mō ngā poroiwi kua whati.
Tāngia te kōrero katoa
Tāngia te kōrero katoa
