Tuakana–taina
Kei runga i te kāuru o te ao Māori ko te rangatira – heoi mā te mahi tonu te rangatira e rangatira tonu ai.
He tino whai hiranga te hononga o te tuakana–taina. He maha ngā whakatutukinga mā rāua. He mahi whakawhitiwhiti hoki tēnei, ā, mā tētahi tētahi anō e kōrero, e tautoko hoki rānei.
He wā kua tukuna te mauri kōrero ki te taina. Mā te taina anō e whakanui te tuakana, engari kia kaua te tuakana e whakaiti te taina. Hei tauira ka whakanui a Ngāti Porou i a Te Whānau-a-Apanui ko rātou ngā tuakana.
Ngā tūranga
He mahi tō tēnā tō tēnā o te whānau i runga marae, i roto i te hapū, te iwi me te whānau. Ka whakahua tētahi kaumātua i te whai hiranga o ngā hononga – pēnā ka mārama koe ki ngā hononga kua māmā ake ngā mahi. Pēnā kāre e taea e tētahi hapū, whānau rānei tētahi mahi kua tukuna mā tētahi atu hapū taua mahi.
He mahi mā te whānau katoa. Hei tauira, mā ngā pakeke e whakaheke ngā whakapapa me ngā kōrero ki ngā mokopuna mā te whaikōrero i runga marae me te tohutohu i a rātou.
Te kotahitanga o te whānau
Mā tō pakeke anō e tohu he aha tō mahi. Kaumātua mai, hoa wahine mai, whaea mai, pāpaāmai, hoa tāne mai, koroua mai, tamariki mai, mokopuna mai. Ko te mahi a te kaumātua he whāngai mokopuna, he ārahi i te whānau, he ako i ngā pūkenga o te raranga, he whakaheke kōrero tuku iho hoki ki ngā reanga taiohi. Ko tētahi o ana mahi nui he whakakotahi i te whānau kia kore e tōtara wāhirua.
Whāngai
He tikanga Māori te whāngai. Ka kawea mai ana taua tamaiti ki roto i te whānau, ka whakatau rānei ngā kaumātua kia whāngai i taua tamaiti. E kīia ana ēnei kaiwhāngai he mātua whāngai, ā, ka kīia ngā wahine whāngai he kōkā whāngai. He marama, he tau rānei ka pahure e noho ai taua tamaiti ki taua whānau.
Kei roto i ngā whakanekeneke o te mahi whāngai e tūtohu i te āhua e whakapakekehia mai ai taua tamaiti. Pēnā ka hiahiatia taua tamaiti, he pai. Engari ki te whāngaihia taua tamaiti ki tētahi whānau e whai tamariki kē ana, he āhuatanga uaua tonu pea.
