Kōrero: Ngā waewae tapu

Whārangi 4. Ko Tainui, ko Waikato

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Rakataura rāua ko Kahurere

Ko Rakataura te tohunga i runga i a Tainui. E ai ki tētahi kōrero, i te wehenga o Tainui i Te Māhia, ka whakarērea a Rakataura ki reira. Kātahi ka ruku a Rakataura mā raro i te whenua kia ea ake ki Kāwhia i Te Tai Hauāuru, i mua noa atu i te taunga o Tainui ki reira.

Tērā anō te kōrero, i te ūnga o Tainui ki Tāmaki-makau-rau, ka tono a Rakataura ki te rangatira a Hoturoa mō tana tamāhine a Kahurere hei wahine māna. Kāore i whakaaetia tana tono. Whāia, ka rere a Rakataura ki te tonga mā Te Tai Hauāuru, ka tahutahu ahi ki te pūaha o te awa o Waikato, ki Whāingaroa, ki Aotea, ki Kāwhia hei aha, hei aukati i te waka tērā ka kuhu.

Ka haere te wā, ka tau te rangimārie i waenganui i a Hoturoa me Rakataura. Ka ū a Tainui ki Kāwhia, ka moe a Kahurere i a Rakataura. Ka huri āwhio te tokorua nei i ngā rohe o Waikato, pikitia rawatia ngā maunga o Pirongia, o Kakepuku, o Hākarimata, o Pureora, o Puke-o-Kahu (ka mate a Kahurere ki konei), tae rawa ki Te Aroha i te paeroa o Kaimai. Ka moe a Rakataura i a Hinemarino ki Te Aroha.

Kahupekapeka

He tipuna a Uenga nō ngā iwi o Tainui. Ka mate ia, ka haere, ka taunaha tana pouaru a Kahupekapeka me tā rāua tama a Rakamaomao i ngā rohe maha o Waikato. Ka mahue te kāinga i Kāwhia, ka toro mā te raki-mā-rāwhiti, ka kake i te maunga Te Pirongia-o-Te Aroaro-o-Kahu. Haere tonu ana, ka kite i tētahi maunga ka tapaina e ia ko Te Kakepuku-o-Kahu. Whāia, ka takahi atu te tokorua rā ki roto o Hauraki ka pikitia te tihi teitei rawa o tērā takiwā. Tapaina ai e ia taua maunga ko Te Aroha-o-Kahu hei maimai aroha mō Uenga me tō rāua kāinga. Nō konei ka huri te ara o Kahu ki te tonga, ka taunahatia ngā pae maunga e toru; Te Whakamaru-o-Kahu, pātata ki te awa o Waikato; Te Hurakia-o-Kahu, kei te uru o te moana o Taupō; Te Rangitoto-o-Kahu, pātata ki Te Kūiti. Ka mate a Kahupekapeka ki Te Puke-o-Kahu, kei waenganui i a Rangitoto me Pureora.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Rāwiri Taonui, 'Ngā waewae tapu - Ko Tainui, ko Waikato', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-waewae-tapu/page-4 (accessed 29 April 2024)

He kōrero nā Rāwiri Taonui, i tāngia i te 24 Sep 2007