Te Kapu o Te Moananui ā-Kiwa
I te tau 1975, ka whakataetae te tīma Māori o Aotearoa me ōna tuatangata hou a Fred Ah Kuoi rāua ko Dane Sorensen i te whakataetae tuatahi o te Kapu o Te Moananui ā-Kiwa. Ka toa rātou i ngā kēmu katoa i ngā tākaro ki a Papua New Guinea, ki a Wikitōria, me Ahitereiria ki te Uru. E rua tau i muri mai, ka pērā ano tō rātou toa. I te tau 1986, ka ara ake anō te whakataetae Kapu o te Moananui ā-Kiwa, anā, ka toa anō te tīma Māori o Aotearoa, ka toa ki te tīma o Kuki Airani, ki a Niue, ki a Tokelau, ki a Tonga, ā, ki a Hāmoa anō hoki.
Ko Ahitereiria me Piritana Nui
Mō te rīki Māori ka tīmata te tekau tau 1980 i te tauāraitanga tino māia nei ki ngā manuhiri whakataetae o Ahitereiria, taurite atu te tatau 10-10. E toru tau ki muri ka haere te tīma Māori i tā rātou haere ki Piritana Nui ki te whakanui i tō rātou whitu tekau mā rima tau hei tīma. O ngā tākaro katoa e waru, kāre rawa nei rātou i hinga. Ko ngā kaitākaro o te kapa Kiwi kē i whai tūranga i te tīma nei, ko Dean Bell, ko Joe Ropati, ko Nick Wright, ko Ron O’Regan, ko Ian Bell, ko Dick Uluave, ko Nolan Tupaea, ko Owen Wright, ko Clayton Friend, ko Tiki Cowan.
Nō te tau 1996 kātahi anō te rīki Māori ka wikitōria ki a Piritana Nui, arā, he toanga tuatahi tēnei mai i te tau 1910, te whakataetae tuatahi, me ngā tūtakitanga tekau.
Ko tēhea tīma?
Inā kē te matatini o te whiriwhiri kaitākaro rīki Māori, inā hoki te tukituki o te iwitanga me te whenuatanga. I te whakataetae Kapu Rīki o te Ao i te tau 2000, ka noho ko Tawera Nikau te kāpene o te tīma Māori i muri i tana unuhanga i a ia anō hei whiriwhiri mō te tīma Kiwi. I te tau 2010, ka tākaro a Timana Tahu i te tīma rīki Māori e whakataetae ana ki a Ingarangi; he kaitākaro kē ia i mua mō ngā tīma ā-motu o Ahitereiria mō te rīki me te uniana. I te tau 2012, i whiriwhiri kētia a James Tamou mō te tīma Kangarū, tē tākaro ia mō te tīma Kiwi. Ka kī ake tana māmā, ‘He Māori tonu ia, nō Nu Tīreni tonu ia.’1
Te kotahi rautau o te rīki Māori
Nō te ekenga ki te kotahi rautau o te tīma Māori o Aotearoa i te tau 2008 ka aukatingia kētia rātou i te whakataetae i te Kapu o te Ao ki Ahitereiria, ahakoa tā rātou tākaro e waru tau i mua atu i taua whakataetae anō, ki Piritana me Wīwī.
Te tekau tau 2000
I te tekau tau 2000, ko te nuinga o ngā kaitākaro rīki i Aotearoa he Māori, he hunga rānei nō ngā moutere o Te Moana Nui ā-Kiwa. I te tau 2001, ko te rīki te tuawhā o ngā tākaro rongonui mō te hunga tāne Māori – 17 ōrau o te tāne Māori he kaitākaro, tēnā ko te whā ōrau noa o ngā tāne katoa o te motu.
I te Whakataetae Kapu Rīki o te Ao i te tau 2000 ka whakataetae tahi te tīma Māori me te tīma Kiwi.
I te Kapu o te Ao o te tau 2008, ko te tīma Kiwi te tīma toa o te ao, ā, tokomaha tonu o taua tīma he Māori - ko Benji Marshall tēnā, ko Adam Blair, ko Lance Hohaia, tae atu ki te kaitohutohu ki a Stephen Kearney. I aukatingia te tīma Māori o Aotearoa i taua whakataetae, otirā ka tākaro kē rātou ki te tīma taketake o Ahitereiria (Aboriginal Dreamtime) hei whakangahau noa mō te hunga mātakitaki, i mua tonu i te kēmu nui mō te kapu o te ao.
Tērā anō tētahi tauwhāinga rīki Māori ā-tau.
