Kōrero: Kīngitanga

Whārangi 6. Korokī, 1933–1966

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Te Whakawahinga o Korokī

Ka tahuri te pōtae o Te Kīngitanga ki te tamaiti kaumātua o Te Rata ki a Korokī. He mea uaua ki a ia te whakaae. Ka kīia ko Korokī Te Rata Mahuta Tāwhiao Pōtatau Te Wherowhero, te Kīngi Māori tuarima. Ka whakawahia i te 8 o Oketopa i te tau 1933. Ka noho tonu te whakaawe o Te Puea Hērangi, nāna rā te taumau i a Korokī ki a Te Ātairangikaahu, te tamāhine a tōna tungāne a Wanakore Hērangi.

Ngā Mahi Hui Ōkawa

I runga i ngā pakihiwi taiohi nei o Kīngi Korokī te nui o ngā hui ōkawa, ko te tirotirohanga a te iwi whānui ki runga i a ia. Ko tāna hui nui tuatahi i Waitangi i te tau 1934 hei whakanui i te koha a Te Kāwana-tiānara a Lord Bledisloe o ngā whenua e mōhiotia ana ki tēnei rā ko te ‘Waitangi Treaty grounds’. Nā Korokī te tini, te mano o te manuhiri i ārahi ki runga o aua papa.

Ko tāna whaikōrero tuatahi ki te iwi whānui i whakapāohotia i te 18 o Maehe i te tau 1938, i te whakatuwheratanga o te whare o Tūrongo i Tūrangawaewae Marae, i Ngāruawāhia. I reira ka manaakitia e ia ngā apiha o te Hoahoatanga i roto i te Pakanganui Tuarua, me ētehi atu manuhiri tūārangi, tae atu ana ki a Kuīni Irihāpeti taiohi i te tau 1953. E kīia ana, ko ia i reira ki te whakahau i te iwi, pō noa, i roto i ā rātou whakatikatikatanga o te marae. He utu anō tā Kuīni Irihāpetia i aua manaakitanga, ko te Chrysler i tae mai ai ia ki te marae, nāna i tākoha mai ki te Whare Kāhui Ariki.

He Āhuareka nā Korokī

I a Korokī e toro haere ana ki ngā poukai, ki ngā tangihanga me ētehi atu hui a te iwi, ka kitea hoki ia e mahi tahi ana me tana iwi i roto i ngā māra, ā, ki āna pukenga mō te mahi motukā, he whakatikatika i aua waka pērā. He kaha hoki tāna tautoko i te ako a te hunga pakeke ki te pānui, a te hunga tamariki ki te whai i te mātauranga.

Ngā Tau Whakamutunga o Korokī

Ka koroheke haere a Korokī ka pāngia kinongia ia e te māuiui, ā, ka tukuna e ia ko tana wahine, ko tana kaitohutohu, kaiwhai i te mātauranga hoki a Pei Te Hurinui Jones, ko te tohunga whakairo o Tūrangawaewae, a Piri Poutapu, hei kaikōrero mōna. I raro i te maru o Te Puea, ko te tamāhine a Korokī ko Piki ka whai wāhi nui hoki hei kanohi mō Te Kīngitanga. Ka mate a Kīng Korokī i Ngāruawāhia i te 18 o Mei i te tau 1966.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Rahui Papa and Paul Meredith, 'Kīngitanga - Korokī, 1933–1966', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/kingitanga/page-6 (accessed 14 May 2024)

He kōrero nā Rahui Papa and Paul Meredith, i tāngia i te 20 Jun 2012, reviewed & revised 2 Mar 2023