Kōrero: Te hopu tuna

Whārangi 6. Te hopu piharau

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Noho ai te piharau ki te wai Māori, ki te waitai hoki. He rite te piharau ki te tuna, heoi, kāore ōna poroiwi. He tino kai te piharau ki te Māori. Ko ētahi o ōna ingoa ko te korokoro, ko te kanakana.

Ngā utu piharau

He taiapa te utu piharau ka takoto i te awa, i te kōawa rānei. Ka waiho tētahi pito kia puare. Kātahi ka tāpaea he kupenga ki raro iho o te utu, ko te hīnaki i te pito whakararo rawa iho. Ka whai haere ngā piharau mā te taiapa, kia tae ki te puare, ka kāhakina e te wai ki roto i te kupenga, ki roto rawa ki te hīnaki. Kīia ai te utu piharau e ngā iwi o Te Wai Pounamu ko te pā kanakana.

Ētahi atu tikanga hopu

He momo utu piharau te whakaparu piharau, ka hangaa i te kōhatu, ka kākahuria ki te rarauhe me te otaota. Ko te whakapua, he tūmomo whāriki ka hangaia i te rarauhe, ka titia ki te takere o te awa. Kia mau te nui o te piharau ka pōkaia te whakapua, kawea ana ki uta.

Ka piki whakarunga te mahi a te piharau i ngā wairere, ka tutea mā te rau kia taka ki roto kete. Whakamahia anōtia ai ngā hīnaki ririki hei hopu piharau.

Matariki me te piharau

Tērā te kōrero, ‘Ka kitea a Matariki, ka rere te korokoro (piharau rānei)’. Ka roko mahuta a Matariki i te rangi i te takiwā o Hune. Ko te mātahi o te tau Māori (hei te takiwā o Hune) te wā e rere ai te piharau.

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Basil Keane, 'Te hopu tuna - Te hopu piharau', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/te-hopu-tuna/page-6 (accessed 30 April 2024)

He kōrero nā Basil Keane, i tāngia i te 24 Sep 2007