Kōrero: Kaitiakitanga

Whārangi 5. Ngā ariā matua

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ka noho te mana, te tapu, te mauri ki te pūtake o te kaitiakitanga.

Mana

Ka whakaatu te ngahere i tōna mana mā roto i ngā manu, ngā rākau me te takoto o te whenua. Ko te ora o ngā pua me ngā hua o ngā rākau, te nui o ngā manu e kai ana, koianei katoa ngā whakaaturanga o te kaha o te mana o te ngahere. Mehemea kei te ora rawa atu te ngahere, ka kīia e te Māori he matomato he māpua tōna āhua.

Tapu

Ki te whakaputa e te ngahere tōna mana, me whakanoho ētahi tikanga tiaki. Ka hua i te tapu ko te rāhui.

Mauri

E kore te ngahere e ora ki te kore tōna mauri. Mā te mauri ka hua te rākau, ka tau ngā manu, ērā mea katoa. I ngā rā o mua he nui, he kaha ngā tikanga whakahaere i te ngahere. Ka karakia ngā tohunga i runga i te ika purapura arā te kōhatu mauri hei pupuri i te mauri. Ka tiaki rātou i te mauri o te ngahere kia puta ai te mana.

Anei te kaumātua o Ngāti Raukawa a Tāmati Ranapiri hei whakamārama:

Ko te mauri te mana nui rawa atu taka iho nō ngā atua, e hua ai te kai ki te ngahere kia kore ai e ngaro, kia kore ai e riro kei wāhi kē. He mauri kei roto i te whenua, kei ngā awa me ngā roto. Mehemea kāore he manu i tētahi maunga i tētahi ngahere rānei, kāore rānei he kai kei tētahi awa…ka whakanōhia he mauri … 1
Kupu tāpiri
  1. Tāmati Ranapiri, Reta ki a Elsdon Best, 14 Hānuere 1895. MS Papers 1187-127, Alexander Turnbull Library, Te Whanganui-a-Tara. › Back
Me pēnei te tohu i te whārangi:

Te Ahukaramū Charles Royal, 'Kaitiakitanga - Ngā ariā matua', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/kaitiakitanga/page-5 (accessed 28 April 2024)

He kōrero nā Te Ahukaramū Charles Royal, i tāngia i te 24 Sep 2007