Ko te marama/atarau ka tohu ā hea tīmata ai te marama. E 29 me te hāwhe rā te roa o ia marama. Kāore te Māori o mua e kōrero mō ngā rā o te marama, kōrero kē ia mō ngā pō. He ingoa tō tēnā pō, he ingoa tō tēnā pō. Hei te nuinga o ngā maramataka ko Whiro te pō tuatahi, ko Mutuwhenua te pō whakamutunga. He pai ētahi pō mō te whakatō kai me te hī ika, ko ētahi pō kāore i pai.
Ngā ingoa o ngā pō
He ingoa ō tēnā iwi, he ingoa ō tēnā iwi mō ngā pō me te huri o te marama. I ahu mai i a Ngāti Kahungunu te rārangi ingoa o ngā pō ka whai iho nei:
Whiro: he rā kino, ka ea te kōhiti, arā, te marama
hōu.
Tirea: ririki te marama.
Hoata: he rangi pai, ririki te marama.
Ōuenuku: me mahi! He pai tēnei pō mō te mahi tuna.
Ōkoro: hei te ahiahi ka puta he rangi pai, he pai tēnei pō mō
te mahi tuna.
Tamatea-ngana: ka kino te āhuarangi, kei te tuarangaranga te
moana.
Tamatea-kai-ariki: ka pai haere te āhuarangi.
Huna: he kino te āhuarangi, ka kino ngā kai.
Ari-roa: he pai mō te mahi tuna me te matarau.
Maure: he rā paki.
Māwharu: he pai mō te mahi kōura.
Ōhua: he rā ki te mahi.
Hotu: he rā kino, kei te tuarangaranga te moana.
Atua: he rā mōrikarika.
Turu: he rā kia kohi kaimoana.
Rākau-nui: ka tōhua te marama; ka kai i ngā hua o te
moana.
Rākau-matohi: he rā paki; ka taha te marama.
Takirau: he paki te ata.
Oike: he pai te ahiahi.
Korekore-te-whiwhia: he rā kino.
Korekore-te-rawea: he rā kino.
Korekore-hahani: āhua pai tēnei rā.
Tangaroa-āmua: he rā pai mō te hī ika.
Tangaroa-ā-roto: he rā pai mō te hī ika.
Tangaroa-kiokio: he rā tino pai mō te hī ika, pūkohukohu te
whenua.
Ōtāne: he rā paki, he pō hei mahi tuna.
Ōrongonui: he rā ātaahua, ka heke te īnanga.
Mauri: he ata paki, kua pōuri te marama.
Ōmutu: he rā kino.
Mutuwhenua: he rā tino kino, kua roku te marama.
1