Kōrero: Ngā tuhinga ōpaki

Whārangi 3. Te tūtaki ki te ora

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Ko ngā pakimaero Māori i whai atu i ngā tuhinga a Witi Ihimaera rāua ko Patricia Grace i pā ki ngā whakawhiu o te ao ki runga ki ngā Māori noho taone.

Ko ngā tuatangata a Ihimaera rāua ko Grace ka hokihoki tonu ki te marae, ahakoa he noho tāone rātou. Heoi kīhai te reanga o muri mai i hokihoki ki te wā kāinga. Ka mutu ko ngā tuhinga a Apirana Taylor, a Bruce Stewart, a Ngāhuia Te Awekōtuku mā i te tekau tau 1980 i pā katoa ki te mahi tūkino, ki te rawakore me te pūranga paru. Ko ngā pakimaero me ngā whakaari a Renée ka tiro ki ngā take taha wahine, taumata mahi, take hōkakatanga hoki. 

Ko Keri Hulme

He maha ngā momo tuhinga kua tāia e Keri Hulme (nō Ngāi Tahu me Ngāti Māmoe), pērā i ngā ruri, ngā pakimaero poto me ngā tuhinga pono. E kitea ana tana tohunga ki te kupu i tana pakimaero huatahi a the bone people (1983). I riro kē nā Spiral Collective i whakaputa te puka, nā nga uauatanga ki te kimi kaiwhakaputa Pākehā hei ētita i tāna puka. I whakamana a Hulme i te tuakiri o Ngāi Tahu me te mana wahine i te tuatangata o te pakimaero, a Kerewin Holmes, he moke e noho moai ana ki ngā pari tahataha o te Tai Poutini.

Kei roto i te pukapuka ngā auheke o te tūkino whānau me te kimi i te mea ngaro. He hōnore nui tōna whiwhinga i te Booker Prize i te tau 1985. 

Ko Alan Duff

Kua tuhi anō a Alan Duff (nō Ngāti Rangitihi me Tūwharetoa) mō ngā take tūkino, inu waipiro ki waenganui i ngā hapori Māori. Ko Duff te mokopuna a Oliver Duff, te ētita tuatahi o Listener. He uaua tōna pakeketanga, inā rā he wāri i whiua ki te whare herehere mō ngā tamariki taka ki te hē. Nā tēnei tūāhua i puea ake tāna titonga i a Once were warriors i te tau 1990. Nā te tiro a Duff ki ngā pōrarurarutanga o te waipiro me te pūroi i waenganui i ngā whānau Māori e noho tāone ana, ka tumeke te marea, ka oho. I te tau 1994 ka hangā te kiriata o Once were warriors, hei mīharotanga mā ngā iwi katoa o te ao, hei whakaatu hoki i ngā hua kino tonu a te urupatu o te whakataiwhenuatanga, e pā tonu nei ki ngā iwi taketake. 

Te kaupapa o Books in Homes 

I te tau 1992 ka whakatū a Duff i te kaupapa Books in Homes hei whakarato pukapuka mā ngā tamariki rawakore, me ngā rauemi pānui. Mai i te tīmatanga o te kaupapa i te tau 1995, e 8 miriona ngā pukapuka kua tukuna ki ngā tamariki.

Ka whai tonu a Duff i ngā auheke o te whānau Heke i roto i te kiriata tuarua a What becomes of the broken hearted? I te tau 1996 (i riro te tohu Montana Fiction Book of the Year i te tau 1997 i tēnei pukapuka), me te kiriata tuatoru a Jake’s long shadow (i te tau (2002).

Te ao mārama

I waenganui i ngā tau 1992 me 1996, e rima ngā whakaputanga o Te ao mārama i tāia. Ko Witi Ihimaera te ētita, ā, he kōrero paki, kōrero pono hoki kei roto i ngā reo e rua. Ko Te ao marama te kohinga kōrero nui rawa o ngā tuhinga Māori e pā ana ki ngā momo take katoa. 

Me pēnei te tohu i te whārangi:

Jeffrey Paparoa Holman, 'Ngā tuhinga ōpaki - Te tūtaki ki te ora', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/nga-tuhinga-opaki/page-3 (accessed 12 May 2024)

He kōrero nā Jeffrey Paparoa Holman, i tāngia i te 22 Oct 2014