Te taha wairua
Nā te uaua o te whakatipu i ētahi atu o ngā tipu mai i Hawaiki, ka nui atu te tūranga o te kūmara i te ao Māori. Nā te mimiti haere o ngā whenua pai mō te whakatipu māra, kātahi ka nui rawa atu te tūranga. He tapu ngā mahi e pā ana ki te kūmara, whai anō ka whakatapua ia ki a Rongomātāne, tētahi o ngā atua nui o te ao Māori. I tua atu, ko Rongo te atua o te māriretanga. He tohu pea tēnei ki te wāhi nui o te māra kūmara i tērā o te pakanga me te riri.
Te hekenga ā-rangi
E ai ki te kōrero nā Pani-tinaku te kūmara i mau iho ki a Papatūānuku. Ko Rongomāui tana tāne, he taina nā te whetū rā a Whānui. Nā Rongomāui te kūmara i tāhae i a Whānui, ka hoatu ki tana wahine, ka hua ko te kūmara. Hei utu, ka tono e Whānui a Anuhe rātou ko Toronu, ko Moko ki te kaikai i ngā rau o te kūmara.
Māra tautāne
I mua o te onoono i ngā kūmara ki te māra nui, ka whakatōhia te māra tautāne. Ka wehea tēnei māra i te māra nui, ko ngā kōpura ka whakatapua ki ngā atua.
Ngā tikanga ono kūmara
I te wā o te whakatō kūmara, ka takina te kawa huamata, ka tāpaea he amonga ki ngā atua – hei te nuinga o te wā he manu. Ka whakatapua e ngā tohunga te māra kia tae rā anō ki te hauhakenga. He mea aukati tēnei i te tangata.
Hauhake
He nui te kawa i te hauhakenga i te kūmara. Takina ai te karakia purenga hei hiki i te tapu. Ko ngā kōpura tōmua rawa ka whakatapua ki ngā atua, pērā i a Rongo. Whai muri ko te hākari.
Te māngaro me te rawe
Kei roto te kūmara i te maha o ngā whakataukī a te Māori. Kīia ai te rangatira he nui tōna iwi, ‘E tupu atu kūmara, e ohu e te anuhe’. Waihoki, arā te kupu whakaiti mō te tangata, ‘Kāore te kūmara e kōrero mō tōna māngaro’.
Mauri
Tiakina ai te mauri o te māra e ētahi taonga pērā i te taumata atua – he kōhatu ka whakarite ki tētahi atua pērā i a Rongo. Ko te atua kiato he rākau whakairo ka titia ki te one. He wā ka whakairia ngā ūpoko o ngā hoariri ki runga i ngā pou hei pupuri i te mauri o te kūmara.
