Kōrero: Whānau

Whārangi 4. Whānau, whakapapa me te hanganga ā-iwi

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Whakapapa

Ko tētahi tuapapa o te whānau ko te whakapapa. Mā te whakapapa e honohonotia ai te tangata ki te tangata me tōna taiao.1

Mā te whakapapa ka whanake ai ngā hononga ki ō whanaunga, marae, maunga tapu, awa me te rangiātea hoki. Mā roto i ngā whakapapa tapaina ai ngā ingoa tamariki, me te whai tūrangawaewae. Nō te noho taone o te Māori ka korara te noho whānau, ā, kua wareware ētahi ko wai rātou. No konei ka papahoro ngā whare tangata whānau.

If one cannot understand his whakapapa or genealogical line he is left wanting. Without the knowledge he is not really armed for the future to make his associations with extended whānau into the notion of whanaungatanga. So to fit into the pattern and scroll work of whakaairo, whakapapa, whanaungatanga [and] whakawhanaungatanga. Everyone has this framework the structure of whānau, hapū and iwi. You owe it to your whānau your very being here, giving you an identity, embracing you into a culture. … It is a very deep concept.
Ki te kore te tangata e mōhio ki tōna whakapapa ka noho kūare tonu ia. Mei kore tēnei mātauranga kua kore ia e āhei te toro atu i ōna whānau i runga i te whanaungatanga. Otirā kia whai wāhi ia ki ngā whakaairo, ngā whakapapa, te whanaungatanga me te whakawhanaungatanga. Kei ia tangata tēnei mea te whānau, te hapū me te iwi. Otirā ko te wāhi tēnā ki tō whānau, nā rātou i whakamana i tō tuakiri, nā rātou i tauawhi i a koe ki roto ki tō Māoritanga…he huatau hōhonu tonu atu tēnei.2

Whānau, hapū me te iwi

He wāhanga te whānau nō te hapū me te iwi. E kī ana te Māori kāre e tū motuhake te whānau i te mea e honoa tonutia ana ki te hapū me te iwi – nā te whakapapa i pēnei ai. Ki tā rātou ka taka mai te whānau ki raro i te hapū me te iwi.

Nā te wehewehenga o ngā whānau, hapū, iwi, ka hua ko te iwi hei māngai ki ngā rōpū kāwanatanga, e māmā ake ai ngā mahi hanga ture.

He rerekē tēnei ki te tikanga ake o te Māori, arā, he hapū anō te whānau. Hei tauira ko Te Whānau a Ruataupare me Te Whānau a Umuariki ki roto o Ngāti Porou; he iwi a Te Whānau-a-Apanui.

Kupu tāpiri
  1. I takoto ki Joan Metge, New growth from old. Te Whanganui-a-Tara: Victoria University Press, 1995. Back
  2. T. W. Walker, ‘An exploration of the evolution and application of the notion of whānau.’ Tuhinga tohu kairangi, Victoria University of Wellington, 2010. Back
Me pēnei te tohu i te whārangi:

Tai Walker, 'Whānau - Whānau, whakapapa me te hanganga ā-iwi', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/whanau/page-4 (accessed 3 May 2024)

He kōrero nā Tai Walker, i tāngia i te 5 May 2011, updated 1 Jun 2017