Te mana Māori me te ture Pākehā
Kapi ai te whenua me te moana i te mana Māori, ka mutu, ehara i te mea kotahi anake te tikanga e riro ai taua mana. Waihoki, ka aro te ture Pākehā ki te mana whenua o te tangata whenua, tae rawa atu ki te wā ka unuhia taua mana e te mana kāwanatanga hou.
Heoi, kīhai i mārama mēnā i hāngai te ture Pākehā ki Aotearoa. Whakapono ai ētahi kaiwhakawā me ngā pūkenga o te ture, i te wā ka tau te mana o te Karauna ki runga o Aotearoa, ka riro ki a ia te mana ki ngā whenua katoa – me kī, ki ngā whenua kīia ai he ‘whenua koraha’. Heoi, ki tā te kāwanatanga, he whenua Māori te katoa o Niu Tīreni, mā te hoko i ngā whenua ka tinei te mana a te Māori, ka taea ai te tuku ki ngā tāngata whai.
Tatū ki ēnei rā ka whakaae ngā kōti o Aotearoa ka whai wāhi ngā tikanga a te Māori e pā ana ki te whenua ki ngā ture o Aotearoa. Ka whai tēnei tirohanga i ngā whanonga o te kāwanatanga mai anō.
Te wehe i te Māori i ōna whenua
He maha ngā tikanga i ngaro ai ngā whenua o te Māori ki te Karauna me te hunga hokohoko. Nā te Karauna i tango te nuinga o ngā whenua, mā te hoko, mā tētahi atu tikanga rānei, whai muri tonu i te whakamanatanga o ngā Ture Whenua Māori o te tau 1862 me te tau 1865. Ka whakatūria te Kōti Whenua Māori hei rangahau i ngā taitara ki ngā whenua Māori.
I tēnei te rau tau 2000, kei te rangahau te Rōpū Whakamana i te Tiriti o Waitangi i ngā hokonga whenua tōmua hei aha, hei whakaea i ngā nawe o ngā rā ki mua.
