Kōrero: Tangihanga

Whārangi 2. Kunenga mai

Ngā whakaahua me ngā rauemi katoa o tēnei kōrero

Hine-nui-te-pō – atua o Mate

Ka hoki ngā kōrero mō te kunenga o te mate ki te tipuna ki a Hine-tītama rāua ko Tāne. Ko te rerenga tērā a Hine-tītama ki Rarohenga, i muri i tana mātau ko Tāne tonu tana matua. He pērā rawa te kaha whakamā, kore rawa a Tāne te whakatahuri i a ia. Ka mea ake ia, ‘Hoki atu koe ki te ao hei whakatupu mai i ētahi o ā tāua hua; waiho hoki au i raro nei hei kukume i ētahi o ā tāua hua ki raro nei.’1 Ka huaina ia ko Hine-nui-te-pō, atua o te mate.

Hine-nui-te-pō me Māui

Ka whakamātau te tipua atua a Māui-tikitiki-a-Taranga te patu i a Hine-nui-te-pō. Ka whakatika ia kia takahurihia te koiora o te oranga, ka ngana ia mā te aroaro, kia puta atu i te waha e toitū ai te ora.

Ka huri tana āhua hei mokomoko, ā, i te aua atu i te moe, ka tomo a Māui i te tara, ā, i tōna whana okeoke ka noho hei kata mā ōna hoa mā tīrairaka. Ka oho a Hine-nui-te-pō i te kaha ketekete, ā, kūtia iho e ia a Māui mate rawa. Nō konei ka tūturu te mate ki te tangata.

I mua i tōna matenga, ka tono a Māui ki a Hine-nui-te-pō me mate ā-marama te tangata. Ka whakahoki ia, ‘Let him die forever and be buried in the earth, and so be greeted and mourned' (Me mate tūturu ia ka nehua ki te whenua, kia mihia kia tangihia).2

Whakatinanatanga o mate

Ko te whakatinanatanga o te mate ko Aituā. Ka kawea atu e Aituā ngā mate ki runga i tōna waka. He mea kōrero tēnei ko te waka o Aituā, e karangatia ana ko Karamurarauriki, ko tōna tātā ko Tātātaeore. Ko ngā puhi toroa o te tauihu waka, me ērā ka rākaitia ki te taurapa o ētahi waka anō nei Karamurauriki.

Te okinga whakamutunga

Kei ngā kōrero a te Tai Tokerau ka rere ngā wairua ki Te Rerenga Wairua. I te taenga ki reira, ka ruku rātou ki Rarohenga, ā, ki ētahi kōrero ki Hawaiki rā anō.

Kupu tāpiri
  1. John White, The ancient history of the Maori. Vol. 1. Ōtautahi: Kiwi, 1998 (i tāngia tuatahitia i 1887), wh. 131. Back
  2. Elsdon Best, Māori religion and mythology: being an account of the cosmogony, anthropogeny, religious beliefs and rites, magic and folk lore of the Māori folk of New Zealand. Te Whanganui-a-Tara: Museum of New Zealand, Te Papa Tongarewa, 1995 (i tāngia tuatahitia i 1924), wh. 377. Back
Me pēnei te tohu i te whārangi:

Rawinia Higgins, 'Tangihanga - Kunenga mai', Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, http://www.TeAra.govt.nz/mi/tangihanga/page-2 (accessed 24 April 2024)

He kōrero nā Rawinia Higgins, i tāngia i te 5 May 2011