Te tangata whenua
Ko te tangata whenua ka noho ki te wāhi i whānau ōna mātua tūpuna, taka rawa iho ki a ia. Ka puea ake tōna tuakiri i āna pāhekoheko me te whenua, te rangi, te moana. Kei tēnā iwi, kei tēnā iwi ā rātou kōrero mō te auaha o te tangata mai te whenua, pērā i a Hineahuone te wahine tuatahi ki te ao i pokepokea i te one o Papatūānuku; i a Tuputupu-whenua o Te Tai Tokerau. E ai ki ētahi iwi i whānau mai rātou i te taiao. Hei tauira, ka kōrero a Ngāi Tūhoe mō ō rātou tūpuna taketake a Te Maunga rāua ko Hinepūkohurangi. Ka whakaatu ēnei pepeha i te hononga ita o te tangata ki te ao.
Te whenua me te tinana o te tangata
He nui ngā wāhi o te whenua ka tapaina mō te tinana o te tangata. I tapaina e Ngāti Toa te ika whenua o Tararua, ko Te Tuarātapu-o-Te Rangihaeata, i te whakatūnga o te tatau pounamu i waenganui i a Ngāti Toa ki tētahi taha me Ngāti Kahungunu ki tētahi taha.
I te taenga o Te Arawa ki Aotearoa ka taunaha ngā tāngata i te whenua mā te whakarite ki ō rātou tinana. Kīia ai tēnei tikanga he taunaha whenua. Ko te ingoa tika o te rae o Ōkūrei i Maketū, ko Te Kūreitanga-o-te-ihu-o-Tamatekapua. Kāore i tawhiti atu tētahi puke iti, ko Te Takapū-o-Tapuika me tētahi whenua i tapaina ko Te Takapū-o-Waitaha.
He tamaiti i puea i te whenua
Ko te whānautanga mai o te tangata i te whenua te pūtake o te hononga i waenganui i te whenua me te tangata. Kāore he kōrero mō te mana o te tangata ki runga i te whenua, māna, he uri te tangata nō te whenua.
