Iwi
Ko te iwi te tōpūtanga tāngata nui rawa i te ao Māori i mua i te taenga mai o te Pākehā. Kei te iwi āna hapū e noho whanaunga ana tētahi ki tētahi. He wā ka whawhai ngā hapū ki a rātou anō, engari ki te whakaekehia rātou e tētahi atu ka whakakotahi ngā hapū hei iwi ki te pakanga ki te hoariri.
Ko te iwi-tūturu, te tino-iwi rānei te ingoa mō rātou kua roa nei e toitū ana ki tētahi takiwā. Ko tō rātou ingoa he mea tapa ki te tipuna taketake ake o te iwi. Ko te iwi-nui, ko te iwi-whānui rānei, ngā uri ka whakapapa mai ai i te tipuna taketake o te iwi-tūturu. I te nuinga o te wā, i nohonoho rātou ki tētahi takiwā whānui, ā, noho atu ai i te taha o iwi kē atu.
Hapū
Heoi, ko te hapū te tōpūtanga tāngata whakahirahira o te ao Māori i mua i te taenga mai o te Pākehā. Kei roto i te hapū ngā whānau; atu i te kotahi rau ki te whā rau te tokomaha o ngā tāngata i te hapū kotahi. He rohe whenua anō tō te hapū. Ko ngā wāhi kikī ana i te kaimoana, mātaitai, mahinga kai, ngā wāhi pai i manakotia hei nohanga mō te hapū.
He maha ngā hapū i noho i te taha o ētahi atu iwi. Nā tēnei āhuatanga he maha ngā kerēme o ēnei rā mō te pito whenua kotahi. Nā ngā whānau rangatira me o rātou mātāmua ngā take whenua i whakatau. Ko ētahi tautohe whenua i whakataua mā ngā taumau. Ki te kore e tau ngā taupatupatu mō ngā kerēme he pakanga kei te haere. Mā te ringa kaha ka mana te hapū ki tōna rohe, koirā tonu pea te tino kaupapa a te hapū.
Te tautoko, tētahi i tētahi
Ko te whāinga matua o te hapū ko te tautoko i ōna uri. Nā te hapū i whakatutuki ngā kaupapa katoa hei oranga mō te hapū. Ka mahi ngātahi ngā tāngata o te hapū ki te mahi ika, te ahuwhenua, te waihanga pā, te tārai waka me te hanga wharenui. I ētahi wā, ka nōhia te pā kotahi e ētahi hapū ririki; i ētahi wā ka noho tētahi hapū nui ki ngā pā maha. Ka neke haere ētahi hapū i te whenua i runga i te hua o ngā kai kei tēnā wāhi, kei tēnā wāhi. Arā anō ngā hapū ka whātoro ki waho i ō rātou papakāinga mō ētahi marama kātahi anō ka hoki.
Ngā tika a te tangata i roto i te hapū
Mehemea nō tētahi hapū te matua, nō tētahi atu hapū te whāea o tētahi tamaiti, ka heke ki runga i a ia ngā tika a ōna mātua. Kei roto i ngā ariā o te ahi kā me te ahi mātao ngā whakamārama mō te mana hapū o te tangata i roto i ngā whakatipuranga e toru. E ‘kā’ tonu ana ngā mana o te mātua ki roto i ngā hapū kei reira e noho ana tamariki, mokopuna rānei. Ka taea te tukituki i te ahi o te whānau kia kā anō ki tētahi wāhi i roto i ngā whakapaparanga e toru. Ki te rahi ake i tērā, kua kīia he ‘ahi mātao’.