Tākitimu, Riukakara, Waipapa, Ruakaramea
E ai ki ngā iwi o Muriwhenua i tau a Tākitimu ki Awanui i Kaitāia; ko Tamatea te tangata o runga. E ai ki ngā iwi o Kaipara i tau anō a Tākitimu ki reira. He maha ngā awa o taua takiwā i whakaingoatia mō ngā tāngata o runga i te waka - a Tamatea, a Kahukuranui, a Ruawharo, a wai atu. Ka tau a Riukakara ki Mangonui; ko Pāoa te tangata o runga. Ko Ruakaramea anō tētahi waka i ū ki Mangonui, ko Moehuri rāua ko tana tama a Tukiato ngā kaihautū. Ko Kaiwhetu rāua ko Wairere ngā kaihautū o Waipapa, ka ū ki te kūrae o Karikari.
Tūnui-ā-rangi, a Moekākara, a Te Wakatūwhenua
Nā Tūnui-ā-rangi te iwi o Ngāi Tāhuhu i mau ki Aotearoa. E kī ana te kōrero ko Motu-kōkako ki roto o Pēwhairangi te wāhi i tau mai ai te waka nei. Atu i reira ka pakaru whakatetonga te waka mā te ākau ki Ngunguru, ki Whāngārei. Ka toro a Ngāi Tāhuhu i te mata o te whenua ka noho i ngā whenua atu i Tāmaki ki Rākau-mangamanga.
E rua ngā kōrero mō te waka nei a Moekākara. E ai ki tētahi i ū mai te waka nei ki te moutere o Te Kawau e pātata ana ki Mahurangi, koinei te taenga mai o ngā tūpuna o te iwi o Te Kawerau ki te rohe nei. Ko tētahi atu kōrero e kī ana ko Manaia kē te rangatira o te waka, ka ū ki Rākau-mangamanga; koinei te take i tau mai ai a Ngāti Manaia ki ngā whenua i waenganui o Rākau-mangamanga me Whāngārei. Arā anō te kōrero e kī ana ko Manaia te rangatira o te waka o Ruakaramea.
I ū mai a Te Wakatūwhenua ki Cape Rodney, takiwā ki Mangawhai. Ko te kōrero, i te mate ngā tāngata o runga, ko te whakapae, i te pāngia rātou ki te mate tūwhenua (leprosy).
Te Tō Waka
E 200 mita te whenua kūiti e wehe ana i te awa o Tāmaki me ngā wai o te whanga o Manukau ki Tāmaki. I mua i te taenga mai o te Pākehā, koinei te tō waka whakahirahira rawa atu, i te mea koinei te tuwheratanga atu ki te tai hauāuru. Ka taea anō te haere ki Waiuku ka tō i ngā waka kia taka atu ki te awa o Waikato, ki te puku o Te Ika-a-Māui. Ko ērā waka ka whiti mā te uru ka haere mā te awa o Tāmaki ki roto o Te Waitematā. Kei tua atu i konei ko Whāngārei i te raki me te kūrae o Moehau i te rāwhiti. Arā anō he huarahi mō ngā waka ki Riverhead, kei te taha whakarunga o Te Waitematā, ā, whakawhiti atu i tētahi tō waka kia taka iho ki roto i te whanga o Kaipara. Atu i konei ka taea a Hokianga, a Pēwhairangi, a Whāngārei hoki mā te taha raki o te awa o Te Wairoa. E ai ki te kōrero, i kūmea katoatia a Matahourua (a Matawhaorua rānei), te waka o Kupe, a Aotea, a Tainui, a Mataatua, a Tokomaru i Te Tō Waka.